Ellipse
Image
BLOG

De valkuilen bij het vaststellen van een examen

en tips om er niet in te trappen.

De vaststelling van examens is een onderwerp dat vaak terugkomt in examenreglementen, kwaliteitszorgsystemen, keurmerken en wetgeving. Soms is ook vastgelegd wie dat doet en wat tijdens deze vaststelling moet gebeuren. Het heeft dan ook alle schijn van een formaliteit. Waarom, los van de regeltjes, een examen vaststellen? En kan dat niet gewoon wat sneller en goedkoper? We geven een aantal praktische tips voor het vaststellen van een examen en bespreken de valkuilen. Trap er niet in en lees verder!

Wat is vaststellen?

Het vaststellen van een examen is de stap tussen constructie en afname. Hierbij wordt beoordeeld en geregistreerd of een examen of examenvraag voldoet aan de kwaliteitseisen.

Wanneer een ontwikkelaar of een constructiegroep hun werk hebben gedaan, is het examen vaak al toetstechnisch gecontroleerd. Wat is dan nog het nut van vaststellen? Los van de vastgelegde regels is het een boodschap voor de buitenwereld dat examens worden gecontroleerd, voordat ze worden ingezet. “Er is altijd een controlestap” en “het examen wordt altijd door meer dan één paar ogen gezien” zijn veelgehoorde uitspraken.

Naast de perceptie, heeft het vaststellen van een examen ook een aantal formele kenmerken:

  • Het is een officieel akkoord van de examencommissie of een brancheorganisatie;
  • Het is de validatie dat een examen meet wat deze hoort te meten, dus relevant is voor de exameneisen en daarmee voor de beroepspraktijk;
  • Vaststelling voorkomt toetstechnische en inhoudelijke fouten.

Het vaststellen van een examen is dus een belangrijk onderdeel in het examen ontwikkelingsproces. Maar er zitten ook haken en ogen aan.

Image

Bij gebrek aan specialisten, ga niet voor de makkelijke weg

We weten natuurlijk allemaal dat een vaststeller niet dezelfde persoon is als de constructeur, de slager keurt immers ook niet zijn eigen vlees. Maar wat doe je bij gebrek aan specialisten? Hoe hoger en specialistischer het niveau, des te lastiger het is om liefhebbers te vinden die dit werk goed kunnen en daar geen gebruikelijk toptarief voor vragen. Een alternatief is om constructeurs elkaars werk te laten vaststellen, of beter nog: kijk naar budgetverhoging of naar andere geldelijke motieven. Misschien willen vaststellers wel een fijne samenwerking aangaan, uitbreiding van hun netwerk, zich op persoonlijk vlak ontwikkelen of binding krijgen met je instituut.

Trek niet te snel negatieve conclusies over de kwaliteit van de constructeur

De verleiding is groot om, nadat een deel van het examen is afgekeurd, twijfels te hebben bij de kennis van de constructeur. Maar is dat terecht?

Wees je ervan bewust dat het ontwikkelen van een examen een ander denkproces vergt dan het vaststellen ervan. De vaststeller heeft de uitdaging en de ‘luxe’ om van een afstand te kunnen kijken, terwijl de ontwikkelaar middenin het proces zit en per definitie minder objectief kan kijken. Daarnaast moeten constructeurs toetstechnisch nog groeien.

Conclusie: Koppel bevindingen terug en geef verbeteradviezen. Zo worden we allemaal een stukje beter en kunnen we onszelf blijven ontwikkelen.

‘Vaststellen doen we wel per mail, dat is een stuk efficiënter‘

Zeg eens eerlijk, wie heeft dit nooit gedacht na een lange vaststellingsvergadering?

Per mail vaststellen leidt echter nogal eens tot de volgende problemen:

  • De vaststeller is minder scherp door gebrek aan discussie.
  • Bij een meningsverschil is niet meer duidelijk hoe de besluitvorming verloopt en of deze nog wel evenwichtig plaatsvindt. Dit kan juist een langduriger proces tot gevolg hebben. Hoe wordt dan uiteindelijk de knoop doorgehakt?
Image

Bijstelling? Wees alert!

Als een vaststeller ter plekke met verbeteringen aan de ingediende vragen komt is dat prettig. Zeker wanneer de ontwikkeling onder tijdsdruk staat. Zo neemt het percentage afgekeurde vragen aanzienlijk af. Als de richting van de vraag te veel verandert, moet mogelijk een nieuwe vraag worden samengesteld zonder separate vaststelling. Het voordeel van de vragen objectief bekijken als vaststeller komt dan te vervallen. Hierdoor kunnen gemakkelijker foutjes ontstaan. Wees dus alert.

Voldoet het examen aan de exameneisen?

Niets heeft zulke grote gevolgen als examens die niet aansluiten bij de exameneisen. Wanneer het niveau te hoog is of er zaken in staan die niet bij de exameneisen horen, neemt het vertrouwen van de studenten en andere belanghebbenden af. Ze vinden het examen dan geen eerlijke of valide meting meer. Focus je niet alleen op de toetstechnische en inhoudelijke details, maar ook op het examen in zijn geheel. In geval van het opzetten van een itembank, waarbij per item en niet per examen is ontwikkeld: Controleer het examen middels een steekproef trekking. Is het examen relevant en klopt deze qua ‘look en feel’?

Image

Conclusie

De plek die de vaststelling heeft bij het tot stand komen van examens is zeker terecht. Om niet in de ‘valkuilen’ te trappen geven wij je de volgende praktische tips:

  • Scheidt constructie en vaststelling; een slager keurt nu eenmaal niet zijn eigen vlees;
  • Trek niet te snel negatieve conclusies over de kwaliteit van de constructeur. Vaststellen is simpelweg wat anders dan construeren;
  • Vaststelling per mail lijkt een aanrader, maar is af te raden;
  • Zorg dat de examenvragen niet te veel van richting veranderen. Anders moet er een nieuwe vraag worden ontwikkeld, zonder separate vaststelling;
  • Focus je niet alleen op de technische en inhoudelijke details van het examen, maar beoordeel het in zijn geheel.

Roept bovenstaande iets bij je op of wil je sparren over de inrichting van het examenproces? Laat je gegevens achter en we vertellen je graag meer.

  • This field is for validation purposes and should be left unchanged.
Decor

Meer weten?

Neem dan contact met ons op via 013 – 528 63 63 of stuur een email naar info@optimumassessment.com.